«جانبازان نخاعی شهید»
مجموعه‌ی «جانبازان نخاعی شهید» که اخیرا به همت موسسه فرهنگی و هنری فتح الفتوح ایمان و انتشارات فتح‌الفتوح به رشته‌ی تحریر در آمده اثری تذکرهرگونه و البته حداقلی درباره‌ی گروهی از بهترین فرزندان ایران اسلامی است که اکثرا" در سنین نوجوانی و از سر درس و مدرسه داوطلبانه و عاشقانه عازم میدان‌های نبرد شدند...
خوشا از جان شیرین دل بریدن چو مرغی از فقس رستن، پریدن
به روز واقعه همچون شهیدان خدا را دیدن و خود را ندیدن
جای جای این سرزمین سرافراز هنوز از صدای گام‌های عبور دلیرمردان خدایی که با شور و شوق به فرمان مولای خود جامه‌ی رزم بر تن کردند و در راه دفاع از دین و میهن فدایی شدند، می‌تپد. در هر نقطه‌ای از خاک این زمین مقدس غبار معطر جسم شهیدان پراکنده است. آنان روزگار و تاریخ پر افتخار سرخ و خونینی را پشت سرگذاشتند و خدایی شدند. هر چند رفتنشان سنگین و غمبار بود، لیکن برای ما میراث گران‌بهایی به یادگار گذاشتند که همانا مسیر نورانی ایمان است؛ مسیر روشنی که انسان را به نجات و سعادت ابدی رهنمون می‌سازد. پس مبادا از آن همه خون‌های پاکی که در رگ‌های این سرزمین جاری است غافل بمانیم. تکلیف مشخص است؛ باید این خاک سربلند و آسمانی و متبرک به خون شهیدان را با جان و دل پاسداری کنیم و در این مسیر پرفراز و نشیب با آگاهی، از شیوه‌ی زندگی و منش شهدا، همچنین وصیت‌نامه‌ی آنان، برای روزهای سخت و سرنوشت‌ساز بهره بگیریم و ادامه دهنده‌ی راه و رسالت آنان باشیم؛ که اگر جز این باشد خیانتی نابخشودنی در حق تمام شهدا کرده‌ایم.
مجموعه‌ی «جانبازان نخاعی شهید» که اخیرا به همت موسسه فرهنگی و هنری فتح الفتوح ایمان و انتشارات فتح‌الفتوح به رشته‌ی تحریر در آمده اثری تذکرهرگونه و البته حداقلی درباره‌ی گروهی از بهترین فرزندان ایران اسلامی است که اکثرا" در سنین نوجوانی و از سر درس و مدرسه داوطلبانه و عاشقانه عازم میدان‌های نبرد شدند و پس از حضوری حماسی در جبهه‌های دفاع از دین و میهن، به‌سختی از ناحیه‌ی نخاع دچار آسیب جسمی سنگین شدند؛ یک عمر این وضعیت را صبورانه و شاکرانه تحمل و زندگی کردند؛ و در نهایت، بدون اینکه خم به ابرو بیاورند و ذره‌ای و لحظه‌ای از راهی که رفته‌اند نادم و پشیمان باشند، با نیل به کمال شهادت، به زیباترین شکل، عهد خود با خدا و شهیدان را به پایان رساندند.
این کتاب 288 صفحه‌‌ای که البته مخاطب آن عموم افراد جامعه هستند، یادنامه‌ی 158 جانباز نخاعی شهید از سراسر کشور است که تا زمان تهیه‌ی این مجموعه خرقه تهی کرده و با برتن کردن خلعت زیبای شهادت، دنیای محدود مادی را به سمت جهان باقی و ابدی ترک کرده‌اند.
این اقدام هرچند حداقلی، در مقابل عظمت و بزرگی شهدا کار ناچیزی به حساب می‌آید، ولی با این حال از جهات بسیاری ارزشمند و شایان توجه است.
با یک نگاه اجمالی به مقدمه‌ی اثر که خود به مثابه معارفه‌ای کلی از آن می باشد، به‌راحتی می‌توان هدف اصلی از تدوین آن را در لابه‌لای عبارت‌های زیبای مقدمه یافت؛ همان سطری که نویسنده به زبان شیوا، درباره‌ی هدف از خلق اثرمی‌گوید: «شرح مختصری از زندگانی دلدادگانی است که در چشمه‌ی زلال اخلاص و معرفت شنا کردند و دل را به دریای بیکران عشق الهی زدند.»
مولف در ادامه، علت اهتمام به این موضوع را این‌گونه بیان می‌دارد: «باشد که شرح صبوری‌ها و استقامت‌شان چراغ روشنی برای آنانی که عزم طی طریق در این مسیر دارند قرار گیرد؛ آنجا که گاهی باید جان را در چشمه‌ی تسلیم محض شست و با باوری حک شده برجان ودل گفت «هرچه از دوست رسد نیکوست» و باورکنیم قول شهید بهشتی را که فرمود «بهشت را به بها می‌دهند نه به بهانه»
گفتنی است بانی اصلی چاپ این اثر، خود از جانبازانی است که بارعظیم شهادت دائمی را هرروز و هر لحظه به دوش می‌کشد و از نزدیک با دردها و مشکلات این شهدای زنده‌ای که در نهایت به آرزوی خود و به شهادت رسیده‌اند آشنایی کامل دارد.
کتاب به شکل زندگی‌نامه یا بیوگرافی است که کم یا زیاد، به خواننده اطلاعاتی چکیده ای از سرگذشت زندگی یک قشر مهم از جانبازان جنگ و دفاع مقدس را به‌صورت واقعی به تصویر کشیده است. در این زمنیه مولف با مهارت خاص بدون اینکه مطالب را شاخ و برگ دهد و یا یک شخصیت را از دیگر شخصیت‌ها برجسته و متمایز کند، با شفافیت و بدون طول و تفصیل، گاه در موجزترین شکل ممکن، به ترتیب الفبایی، شرح حال این قهرمانان را ثبت و ضبط کرده است که می توان آن را یکی از ویژگی های بارز این کتاب دانست.
بی‌تردید تهیه و تدوین چنین آثاری ضمن معرفی الگوها و اسوه‌های ایثار و فداکاری به جامعه، می‌تواند برای بخش عظیمی که بیشتر قشر جوان هستند الگو سازی نموده و ازسوی دیگر این کار در نهایت پیش‌گیری از محو این اطلاعات حداقلی درباره‌ی کسانی می باشد که جامعه و نهادهای مسئول هم خیلی به فکر جای خالی این عناصر ارزشمند در آینده‌ی نه چندان دور نیستند.
سبک نوشتاری اثر علی‌رغم اینکه مولف سعی در نگارش عادی داشته، اما در بسیاری از جاها به کمک واژه‌های مناسب و با ارائه‌ی جزئیاتی که برای خواننده قابل درک باشد، رویدادها و واقعیت‌ها را به‌صورتی بیان می‌کند که از شخصیت‌ها و موقعیت‌ها برای مخاطب تصویرسازی ذهنی مطلوب ایجاد گردد.
در بخشی از کتاب چنین آمده است «حضور این سفیران نور و روشنایی در میان ما که وجودشان بوی بهشت و رحمت و رنگ عشق و شهادت دارد، غنیمتی بزرگ و از رحمت های الهی است».یا دربخشی دیگرمی‌نویسد: «آری جانباز پاکباز، شاهین حافظ که پدر جانباز شهیدش نیز به زیور ناب جانبازی و ایثار در راه خدا آراسته بود، در حالی به شهادت رسید که به انسانی مرگ‌آگاه و بصیر بدل گشته بود و با اینکه با سختی‌های بسیار جراحت جهاد در راه خدا مخلصانه و مردانه سر می‌کرد، ولی انبساط خاطر و نورایمان از چهره‌اش ساطع بود. شهادت در اصل مهر اخلاصی بود که خدا بر نامه‌ی اعمالش زد و او را با آغوش باز پذیرا شد.»
این اثر با اهمیت، در کنار بیان تاریخچه‌ای در نهایت اختصار از زندگی جانبازان شهید، رنگ و بویی فلسفی هم به آن داده است که یک نمونه‌ی آن طرح سوالات بنیادین وجود و تفکر درباره‌ی آن می‌باشد که در صفحه‌ی 80 کتاب به‌طور واضح از زبان یکی از جانبازان شهید مطرح گردیده است:
«چرا از مرگ می ترسیم؟ مگر مرگ چیزی غیر از رحمت خداست که بر بندگانش نازل شده و آن‌ها را از شر این جهان وانفسا نجات می‌دهد؟ چرا انسان، این حیوان ناطق باشعور ضاحک که اشرف مخلوقات است باید کاری کند که پست‌ترین مخلوقات گردد و سزاوار آتش؟»
این اثر از جنبه های دیگر هم حایزاهمیت است از جمله اینکه عمده موضوع مربوط به جانبازان قطع نخاعی سراسر کشور است که با گذشت قریب چهل سال از دفاع مقدس و شهادت عده‌ی بسیاری از جانبازان، کم‌کاری و بی‌توجهی مسئولین امر در جمع آوری و حفظ و نشر خاطرات و وصایای این عزیزان، جمع آوری و تدوین چنین مجموعه‌هایی را بسیار مشکل کرده است. با این حال، در این مجموعه به بهترین شکل ممکن تلاش شده است تا مخاطبان این حقیقت را در یابند، که شهدا لزوما" افراد خارق‌العاده‌ای نبوده‌اند که جایگاهشان برای دیگران قابل دسترسی نباشد. بلکه افراد عادی و از متن عموم مردم و جامعه بوده‌اند و فقط باور و ایمان آنان به خدا بوده که به چنین مقامی رسیده‌اند.
از نکات ارزشمند دیگر این مجموعه بهره‌گیری از وصیت نامه شهدا است .ثبت و ضبط درست زندگی و مصاحبه‌ها و وصیت نامه‌ها و خاطرات ایثارگران بی ادعا و رساندن درست و اصولی آن به مردم، علاوه بر اینکه فرهنگ ایثار و شهادت را ریشه‌دار می‌سازد، آن را از تحریف معنوی نیز حفظ و مصون می کند. دشمنان اسلام همواره درصدند تا با ارائه اخبار و گزارش های وارونه و نادرست برای انحراف نسلی که با جنگ آشنایی ندارند علل و انگیزه و هدف و منظور شهدا را چیز دیگری معرفی کنند وجود چنین منابعی روح و معنی فلسفه شهادت را در تمامی ادوار از تحریف مصون نگه می دارد که خود این امر یکی از علل مثبت آن می باشد
آثاری مانند مجموعه‌ی جانبازان نخاعی شهید، خصوصا" که گردآورنده و تألیف آن توسط یکی از دردآشنایان همین قشر انجام گرفته است، قطعا می‌تواند در آینده منبع موثق و مطمئنی برای پژوهشگران و محققان در این زمینه باشد.
از آنجا که برگ برگ این مجموعه مزین به نام و یاد جانبازان شهید جلیل‌القدر است، و به دلایل اشاره شده، این اثر ارزش ذاتی خود را دارد؛ اما رعایت برخی نکات می‌توانست در تأثیر و ارزشمندی بیشتر آن کمک کند که به چند مورد به‌طور اجمال اشاره می‌گردد.
ـ متاسفانه در باره‌ی تعداد قابل توجهی از شهدای حاضر در این مجموعه، به هر دلیل به حداقل‌ها قناعت شده و تنها در بردارنده‌ی اطلاعات جزئی مانند تاریخ تولد و زمان و مکان زندگی، شهادت و دفن آنان می‌باشد. در ضمن تنظیم کننده هم در صدد تکمیل اطلاعات برنیامده و به همان اطلاعات ناقص درباره‌ی آنان اکتفا کرده‌است.
ـ در مواردی البته اندک، حتی تصویری از شهید منظورنظر درج نشده است.
ـ در بررسی یک اثر اولین چیزی که توجه را جلب می‌کند، جلد و طراحی و رنگ‌آمیزی آن است که استفاده از طرح‌های جدید با رنگ‌های مناسب در جذب مخاطب بی تاثیر نیست. در طراحی جلد این اثر، استفاده از رنگ‌های نامناسب و هاشوردار کردن تصویر، از نقاط ضعف آن می‌باشد.
درخاتمه امید است است در آینده آثاری از این دست وبهتر از این را بعنوان منابع قابل استفاده برای پژوهشگران و محققان شاهد باشیم .
به قلم سرکار خانم نریمانی
عضو کارگروه بانوان جمعیت جانبازان{jcomments on}
