افسر اطلاعاتی سعودی که از سرنوشت مشابه خاشقچی گریخت / سعد الجبری کیست و چرا بن سلمان قصد ترور وی را داشت؟

سعد الجبری در سیستم سیاسی عربستان به عنوان فردی شدیدا محافظه‌کار شناخته می‌شد که به شدت مخالف طرح اصلاحات اجتماعی و آزادی‌های مدنی بن سلمان بود.

 ماه گذشته میلادی بود که بسیاری از رسانه‌های دنیا از جمله روزنامه واشنگتن پست امریکا با انتشار گزارش و اسنادی عجیب اعلام کردند یک تیم ترور از اتباع سعودی که به فرمان محمد بن سلمان ولیعهد عربستان به کشور کانادا ارسال شده بودند قبل از انجام عملیات دستگیر و زندانی شده‌اند.

با گذشت زمان و انتشار جزئیات بیشتر مشخص شد این افراد به دستور مستقیم بن سلمان برای ترور فردی به نام سعد الجبری در تاریخ ۱۵ اکتبر ۲۰۱۸ از طریق خطوط هوایی وارد آنتاریو کانادا می شوند تا به شهر تورنتو محل زندگی سعد الجبری رفته و وی را به قتل برسانند اما نیروهای امنیتی کانادا به این افراد مظنون شده و آنها را دستگیر می‌کنند.

سعد الجبری

نکته جالب در خصوص این تیم ترور که به گروه "ببر" ملقب شده بودند، همراه داشتن برخی آلات قتل نظیر اره و سایر تجهیزات مخصوص برای قتل و تکه تکه کردن جنازه مقتول مشابه آنچه برای جمال خاشقچی در کشور ترکیه روی داد بوده است. از لحاظ همزمانی نیز این واقعه تنها ۱۳ روز پس از قتل خاشقچی در کنسولگری عربستان در ترکیه در روز ۲ اکتبر ۲۰۱۸ بوده است.

اما سعد الجبری که بود و چرا بن سلمان قصد ترور وی را داشت؟

سعد بن خالد الجبری متولد سال ۱۹۵۸ میلادی در شهر حایل عربستان است که در دوران جوانی از دانشکده نظامی شهر طائف فارغ التحصیل شده و به پلیس این شهر میپیوندد. وی همچنین دارای مدرک کارشناسی ارشد کامپیوتر از دانشگاه ملک فهد ریاض و دکترای هوش مصنوعی از دانشگاه ادینبورو انگلستان است.

در سال ۱۹۹۸ پس از دریافت مدرک دکترای خود به درخواست نایف بن عبدالعزیز وزیر کشور وقت عربستان (که بعدها ولیعهد شد) به وزارت کشور پیوسته و سمت مشاور وی را بر عهده گرفت. دوران حضور الجبری در وزارت کشور با حوادث بزرگ بین المللی و مهمترین آنها یعنی حملات ۱۱ سپتامبر همراه شد. الجبری که در این دوران نقش رابط میان مقامات امریکایی و نایف بن عبدالعزیز را بر عهده داشت همواره منکر نقش اتباع سعودی در وقایع هواپیماربایی در خاک امریکا و اجرای حملات ۱۱ سپتامبر میشد و حتی در مواردی منکر اجرای عملیات از سوی سازمان تروریستی القاعده نیز بود!

نایف بن عبدالعزیز

اما به هر ترتیب همکاری بی چون و چرای عربستان در طرح‌های منطقه ای امریکا پس از حملات ۱۱ سپتامبر در منطقه خاورمیانه و نقش موثر سعد الجبری در ایجاد روابط و همکاری میان دو طرف موجب شد تا سازمان‌های اطلاعاتی امریکا همواره وی را تحت حمایت خود داشته و در برابر تهدیدات داخلی یا حملات تروریستی از وی محافظت کنند.

در سال ۲۰۱۱ سلطان بن عبدالعزیز ولیعهد ملک عبدالله پادشاه وقت عربستان سعودی درگذشت و پس از وی نایف بن عبدالعزیز (حامی بزرگ الجبری) ولیعهد عربستان شد و محمد بن نایف فرزند وی نیز به سمت وزارت کشور رسید. اما تنها ۱ سال بعد نایف بن عبدالعزیز در جریان سفر درمانی خود به شهر ژنو سوییس درگذشت تا سلمان بن عبدالعزیز (پادشاه فعلی عربستان) و برادر کوچکتر وی ولیعهد عربستان شود.

محمد بن نایف

پس از درگذشت ملک عبدالله در ژانویه ۲۰۱۵ سلمان بن عبدالعزیز به پادشاهی عربستان رسید و کوچکترین برادر خود مقرن بن عبدالعزیز را ولیعهد سعودی کرد اما مقرن ۴ ماه بعد به درخواست شخصی خود از سمت ولیعهدی کنار رفته و محمد بن نایف برادرزاده پادشاه به سمت ولیعهد انتخاب شد.

بن نایف حدود ۲ سال سمت ولیعهدی ملک سلمان را به عهده داشت اما در ژوئن ۲۰۱۷ میلادی قربانی طرح اصلاحات اجتماعی و سیاسی کابینه سعودی شد. ملک سلمان با برکناری محمد بن نایف و حصر خانگی وی، برادرش نواف و احمد بن عبدالعزیز برادر پادشاه در شهر جده، محمد بن سلمان فرزند جوان خود را به عنوان ولیعهد انتخاب کرده و زمام امور کشور را به دست او داد. بن سلمان همزمان وزیر دفاع کشور نیز بوده و با توجه به بیماری و ناتوانی ملک سلمان پدرش، در واقع پادشاه واقعی عربستان محسوب می‌شود.

مقرن بن عبدالعزیز

محمد بن سلمان که به خوبی از نقش سعد الجبری در کابینه پیشین محمد بن نایف و ارتباطات گسترده وی با کشورهای خارجی به ویژه امریکا باخبر بود، الجبری را به دیدار هماهنگ نشده با جان برنان رییس وقت سازمان CIA و تلاش برای توطئه علیه خودش متهم کرد. اما سعد الجبری بر خلاف حامیانش و از بیم جان خود سریعا خاک سعودی را به مقصد کانادا ترک کرده و فعالیت خود را در این کشور ادامه داد.

سعد الجبری در سیستم سیاسی عربستان به عنوان فردی شدیدا محافظه کار شناخته میشد که به شدت مخالف طرح اصلاحات اجتماعی و آزادی‌های مدنی بن سلمان در عربستان بود. این مخالفت و فعالیت‌های رسانه‌ای وی علیه اقدامات بن سلمان موجب شد تا ولیعهد سعودی دست به اقداماتی برای بازگرداندن وی و یا به قتل رساندنش مشابه عملیات ترور جمال خاشقچی باشد.

از سعد الجبری به عنوان گنجینه اسرار نایف بن عبدالعزیز و بعدها فرزندش محمد بن نایف در دوران موسوم به مبارزه با تروریسم و همکاری‌های اطلاعاتی_نظامی امریکا و عربستان یاد می‌شود. طبیعی است محمد بن سلمان هرگز علاقه‌مند نباشد که چنین فردی در خارج از خاک عربستان و دور از دسترس سیستم اطلاعاتی این کشور مشغول زندگی و فعالیت باشد.

دولت عربستان در سال ۲۰۱۸ با اتهام فساد مالی حکم بازداشت وی را صادر و از اینترپل و کانادا درخواست دستگیری و استرداد وی را نمود که با مخالفت دولت کانادا روبرو شد. پلیس اینترپل نیز به دلیل آنکه الجبری خود را مخالف سیاسی بن سلمان خواند پرونده او را مختومه اعلام کرد.

اتهام فساد مالی عربستان به الجبری به دورانی برمیگشت که در سال ۲۰۰۱ ملک عبدالله پادشاه وقت این کشور به وزارت کشور اجازه داد تا ۳۵ درصد از درآمد صندوقی که دارایی آن از محل صدور گذرنامه، جرایم رانندگی و ... بود در راه مبارزه با تروریسم برداشت کند. همچنین موجودی صندوق و صورتحساب‌ها نیز کاملا محرمانه بوده و برای تسهیل پرداخت در مسائل امنیتی در سیستم اداری و مالی عربستان نیز ثبت نمی‌شد.

دولت عربستان مدعی است در دوران ۱۵ ساله اداره این صندوق توسط سعد الجبری، حدود ۲۰ میلیارد دلار موجودی وارد صندوق شده است که ۱۱ میلیارد دلار آن توسط نایف، فرزندش و سعد الجبری برداشت شده است. این در حالی است که این صندوق و فعالیت‌های آن با رضایت کامل پادشاه و وزیر کشور وقت راه‌اندازی شده و با خواست سیستم امنیتی عربستان تراکنش‌های مالی آن نیز ثبت نشده است.

سعد الجبری خود در خصوص این اتهام مالی اظهار نظری نکرده است اما اطرافیان وی مدعی هستند که الجبری به خوبی میداند که قربانی اختلاف میان بن سلمان و بن نایف بر سر قدرت و رسیدن به پادشاهی شده‌ است و به دلیل نزدیکی بیش از دو دهه‌ای الجبری به نایف و فرزندش، بن سلمان شدیدا دچار کینه شخصی از وی شده است.

گستره اقدامات بن سلمان برای تحت فشار قرار دادن سعد الجبری اما تنها به درخواست استرداد وی یا طرح ترور در خاک کانادا محدود نمی‌شود. در سال ۲۰۱۹ حکومت سعودی ۲ فرزند ۱۹ و ۲۰ ساله الجبری (ساره و عمر) را برای اعمال فشار بر وی و اجبار به بازگشت به عربستان دستگیر کرده و به گروگان گرفت.

ساره و عمر فرزندان دستگیر شده سعد الجبری

همچنین هفته گذشته بود که اعلام شد دولت عربستان داماد سعد الجبری را نیز در ادامه سیاست فشار بر وی دستگیر و زندانی کرده است.

در حوزه فعالیت رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی نیز صدها حساب کاربری منتسب به حکومت عربستان با به راه اندازی هشتگ و کمپین‌های تبلیغاتی علیه سعد الجبری به اتهام فساد مالی اقدام به تخریب وجهه سیاسی وی در افکار عمومی عربستان می‌کنند.

الجبری می داند که در صورت بازگشت به عربستان - تحت هر عنوانی از جمله رسیدگی به اتهامات مالی - ، همانند خاشقچی از کینه شخصی بن سلمان جان سالم به در نخواهد برد. اما باید دید وی دربرابر فشار بر نزدیکان و اقوامش چقدر مقاومت می‌کند و آیا در نهایت برای نجات جان فرزندانش، با پای خود به مسلخ بن سلمان خواهد رفت یا نه؟

مشرق{jcomments on}